ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNİN FAALİYETLERİ SONUCU OLUŞAN ATIKLARIN TOKSİK NİTELİKTE OLDUĞUNA İLİŞKİN KARAR

24.02.2021

TMMOB tarafından Çevre ve Şehircilik Bakanlığına karşı dava açılmış; açılan davada Danıştay Dairesince yürütmenin durdurulması talebinin reddine karar verilmiş; TMMOB tarafından yapılan itiraz neticesinde İdari Dava Daireleri Kurulunca yürütmenin durdurulmasına karar verilmiştir.

26.12.2019 tarih 30990 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ‘Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in dip taraması faaliyeti sonucu elde edilen malzemenin herhangi bir teste tabi tutulmaksızın II. sınıf depolama tesislerinde depolanabileceğini öngören maddesi ile 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun geçici 8 inci maddesi kapsamındaki termik santrallerin atıklarının depolanmasında muafiyet getiren maddesinin yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle; TMMOB tarafından Çevre ve Şehircilik Bakanlığına karşı dava açılmış; açılan davada Danıştay Dairesince yürütmenin durdurulması talebinin reddine karar verilmiş; TMMOB tarafından yapılan itiraz neticesinde İdari Dava Daireleri Kurulunca yürütmenin durdurulmasına karar verilmiştir.

Dava konusu Yönetmeliğin 18. maddesi ile Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğin 30. maddesine; "Dip taraması faaliyeti sonucunda oluşan dip tarama malzemesi, karada bertarafının sağlanması durumunda II. sınıf depolama tesislerinde test edilmeksizin depolanabilir. Bu atıklar, belediye atıklarının depolandığı depolarda depolanamaz." fıkrası eklenmiştir.

TMMOB tarafından açılan davada Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından “Dolayısıyla, anılan düzenlemede, dip taraması sonucu elde edilen malzemenin tehlikesiz atık olabileceği gibi tehlikeli atık da olabileceği anlaşıldığından, tehlikeli olabilecek atıkların teste tabi tutulmaksızın tehlikesiz atıkların depolandığı ve tehlikeli atıklar için gerekli çevresel koruma tedbirlerinin yeterince alınmadığı II. sınıf depolama tesislerinde depolanmasında, insan ve çevre sağlığı açısından hukuka uygunluk bulunmamaktadır.” gerekçesiyle düzenlemenin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiştir.

Yine dava konusu Yönetmeliğin 22. maddesi ile 26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğin Geçici 3. Maddesinde değişiklik yapılmış; yapılan düzenleme ile atıklarının depolanmasına ilişkin yükümlülükleri yerine getirmeyen ve gerekli izinleri almayan termik santrallerin 31.12.2019 tarihi itibari ile faaliyetlerinin durdurulması gerekirken; bu tarihten beş gün önce yapılan düzenleme ile söz konusu tesislerin faaliyetlerine devam etmelerine imkan tanınmıştır. Düzenleme ile 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun geçici 8 inci maddesi kapsamındaki özelleştirilmiş veya özelleştirilecek termik santrallerin; uymakla yükümlü bulunduğu yükümlülükleri yerine getirmeyerek mevzuata aykırı biçimde gerçekleştirdikleri atık depolama faaliyetlerine, yalnızca üniversitelerin çevre ve inşaat mühendisliği bölümlerinden alınacak bir rapor ile devam edebilmelerine imkan tanınmış çevre izin ve lisans başvurularında geçici faaliyet belgesi alınması ile düzenli depolama tesisi onay belgesi ve il müdürlüğü uygunluk yazısı alınma zorunluluğu kaldırılmıştır.

TMMOB tarafından açılan davada Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu çerçevesine faaliyet gösteren elektrik üretim santrallerinin faaliyetleri kapsamında oluşan atıklardan ve bu atıkların depolanmasından kaynaklı olumsuz çevresel etkilerin bertaraf edilmesi, buna ilişkin standartlara uyulması ve bu kapsamda gerekli olan tesislerin kurulması için son gün olan 31/12/2019 tarihinin bitimine kısa bir süre kala (beş gün) 26/12/2019 tarihinde dava konusu Yönetmelik değişikliğinin düzenlendiği;                
Anılan değişiklikle, 31/12/2019 tarihine kadar henüz gerekli standartları sağlamamış olan elektrik üretim santrallerinin, Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği gereğince, atıkların depolanabilmesi için alınması gereken 'çevre izin' ve 'çevre izin ve lisans belgesi' için gerekli olan 'geçici faaliyet belgesi' ve geçici faaliyet belgesi için gerekli olan 'düzenli depolama onay belgesi' ve 'il müdürlüğü uygunluk yazısı' yerine, üniversitelerin çevre ve inşaat mühendisliği bölümü öğretim üyelerince hazırlanacak akademik raporun yeterli görüleceğinin düzenlendiği;
Ülkemizde faaliyette bulunan EÜAŞ ve bağlı ortaklıklarına ait olan termik santrallerin üretime başladığı tarihler dikkate alındığında, kurulduğu dönemin teknolojisiyle dizayn edilen bu tesislerin geçerli emisyon değerlerini sağlamakta güçlükler olabileceği;        
Bu kapsamda, elektrik üretim santrallerinin faaliyetleri sonucu oluşan atıkların toksik nitelikte atıklar olduğu, yer altı ve yüzey suları ile tarım alanlarını kirlettikleri, çevre ve insan sağlığı açısından olumsuz etkilerinin olduğu;      
Atıkların depolanabilmesine devam edilebilmesi için alınması gereken 'çevre izin' ve 'çevre izin ve lisans belgesi' için aranan akademik raporun, içeriğinin ne olacağı, hangi yetkinliğe sahip kişilerce verileceği, raporun kimler tarafından hangi kıstaslar göz önünde bulundurularak onaylanacağı konusunda gerekli ve yeterli açıklık bulunmadığı’
belirtilerek; “Yukarıda belirtilen gerekçelerle, dava konusu düzenlemelerde hukuka uygunluk bulunmadığı ve anılan kuralların uygulanması halinde, insan ve çevre sağlığı üzerinde telafisi imkânsız veya güç zararlara sebep olacağı sonucuna varılmıştır.” gerekçesiyle düzenlemelerin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiştir.