ŞPO: ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMLERİ İÇİN BAŞARI SIRASI KRİTERİ UYGULANMALIDIR

ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMLERİ İÇİN BAŞARI SIRASI KRİTERİ UYGULANMALIDIR

Yaşanabilir kentsel çevreler oluşturmak şehir ve bölge planlama disiplininin temel amacıdır.  Her tür ölçekteki yerleşimde yapılı çevrenin tasarımının yanı sıra yaşam kalitesinin artırılması, sosyoekonomik gelişmenin sağlanması, çevrenin, doğal kaynakların ve kültürel değerlerin korunması, doğal afetlere karşı dirençli yerleşimlerin oluşturulması şehir ve bölge planlama alanının temel hedefleridir. Şehir ve bölge planlama ilgi alanı olan kentsel ve bölgesel yapıların çok katmanlı ve karmaşık doğası gereği çok boyutlu bir bilim ve uygulama alanıdır. Buna bağlı olarak gerek kuram, gerek uygulama alanında pek çok farklı disiplinle birlikte çalışmak durumundadır.

Şehir ve bölge planlama eğitimi mimarlık başta olmak üzere jeoloji, hidroloji, inşaat, harita mühendisliği gibi teknik disiplinlerle ve sosyoloji, tarih, arkeoloji, çevre psikolojisi, ekonomi ve iktisat alanları olmak üzere pek çok sosyal bilim alanı ile birlikte çalışabilen, ilgili disiplinlerin dillerinden anlayacak, anlaşma yolları sağlayacak yetiyi kazandırmaktadır. Şehir ve bölge planlama eğitimi üç boyutlu düşünmeyi gerektiren mekansal tasarım ile birlikte gelişmenin ekonomik, toplumsal ve mekansal boyutlarını birbirleriyle ilişkili olarak analiz etme ve bütüncül olarak değerlendirebilme yeteneği kazandırmaktadır. Bu hayli emek yoğun ve zorlu bir eğitim süreci ile gerçekleşmektedir. Esasen eğitim sürecinde kazandırılması amaçlanan bu temel yetilerin geliştirilmesi; ülkemiz için yalnızca kentsel alanların değil, bölgesel gelişme süreçlerinin, kırsal alanların ve kültürel ve doğal değerlerin geleceğinin tasarımı noktasında kritik düzeyde önem taşıyan bir unsurdur.  Ayrıca son yıllarda artan teknolojik olanaklara paralel olarak bilgisayar destekli tasarım ve planlama programlarının çeşitlenmesi, kullanım alanlarının artması, akıllı kent yaklaşımının yaygınlaşması gibi konular şehir ve bölge planlama meslek alanında ve dolayısıyla eğitiminde de teknoloji kullanıma dayalı bir değişim yaratmaktadır. Üç boyutlu ve analitik düşünme becerisinin geliştirilmesi, farklı disiplinlerce üretilen verileri analiz ederek, sentezleme ve karar verme temel bir matematik bilgisi gerektirmektedir.

Şehir ve bölge planlama bölümlerinden mezun olanlar plan müellifi olarak imza yetkisine sahiptirler ve meslek alanı hukuksal olarak güvence altına alınmıştır. Her türlü ölçekte yerleşimin ve bölgenin mekansal planlarının şehir ve bölge plancıları tarafından yapılması kanun ile hükme bağlanmıştır. Meşruluğunu kamu yararı ilkesinden alan şehir ve bölge planlama mesleği arazi kullanımı, yer seçimi, nüfus yoğunluğu  ve yapılaşma kararlarını veren meslek alanı olarak kurumsallaşmıştır.

Şehir ve bölge planlama, 20. yüzyılın başında bilimsel bir içerik kazanarak üniversitelerde eğitimi verilen bir disiplin haline gelmiştir. Türkiye`de ise 1930`lardan itibaren mimarlık eğitiminin bir parçası olarak şehircilik eğitimleri verilmiş ve ilk kez 1961 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi bünyesinde şehir ve bölge planlama bölümü kurularak, eğitime başlanmıştır. 1980`lerde planlama bölümlerinin sayısı 6`ya, 2010`lu yılların başında 16`ya ulaşmıştır. 2020 yılı itibariyle eğitim vermekte olan şehir ve bölge planlama bölümü sayısı, 2`si vakıf, 31`i devlet üniversitesinde olmak üzere 33`dür. Bölümlerin kontenjan sayıları devlet üniversitelerinde 40 ile 90 arasında değişmektedir Ayrıca yatay ve dikey geçişlerle, yabancı uyruklu öğrencilerin katılımı ile kontenjanlar daha da artmaktadır.

Üniversite yerleştirme sınavı başarı sıralaması açısından değerlendirildiğinde farklı üniversitelerdeki bölümler arasında ciddi bir farklılaşma olduğu görülmektedir. 2020 yılı Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçlarına göre şehir ve bölge planlama bölümlerine yerleşen son kişinin aldığı en yüksek puan 416 (Başarı sırası 84 bin-ODTÜ), en düşük puan ise 190 (Başarı sırası 692 bin- Siirt Ü.) olmuştur. Bu durum aynı programa kabul edilen öğrenciler arasında niteliksel farkın çok açıldığını göstermektedir. Bu farklılık eğitim öğretimin niteliğini aksatabilecek, meslek alanımızın geleceğini tehlikeye atacak ölçüdedir.

Her yıl açılan yeni bölümler ve yükselen kontenjanlara karşın yaşanan akademisyen yetersizliği, bölümler arasında eğitim ve öğretimdeki niteliğin farklılaşmasına neden olmaktadır. Bölümlere yerleşen öğrenciler arasındaki nitelik farkı bu eşitsizliği daha da artırmaktadır. Düşük puanla girilen bölümlerde kontenjan sayılarının yüksek, öğretim üyesi sayısının da az olduğu gerçeği göz önüne alındığında, mesleğin icrası açısından önemli sorunlarla karşı karşıya kalınacağı açıktır. Bu durum ülkedeki nüfusun büyük bir kısmının yaşadığı ve çok sayıda üretim ve hizmet faaliyetinin yoğunlaştığı kentlerin planlamasında İmar Kanunu ve ilgili mevzuat gereği meslek icra ve imza yetkili tek disiplin olan şehir ve bölge planlama bölümünün, dolayısıyla ülkemizin geleceğini tehdit eder durumdadır. Bu önemli sorunun çözülmesi için ivedilikle harekete geçilmesi gerekmektedir.  

Yükseköğretim Kurumu şehir ve bölge planlama disiplini ile yakından ilişkili olan mimarlık ve mühendislik alanlarında, üniversite yerleştirmede başarı sırası kriteri uygulamaktadır. Mimarlık, inşaat mühendisliği, harita mühendisliği, jeoloji mühendisliği gibi disiplinlerin uygulamalarını yönlendiren bir disiplin olarak şehir ve bölge planlama bölümlerinde de başarı sırası kriterinin kabul edilmesi gerekliliktir. Mimarlık bölümlerine giriş için belirlenmiş olan 250 bin en düşük başarı sırası şartının, mimarlık fakültelerinde yer alan şehir ve bölge planlama bölümleri için de ivedilikle getirilmesi gerekmektedir. Mevcut durumda, kentlerin ve kırsal alanların planlanması, afetler karşısında bütüncül planlama çalışmalarıyla olası kayıpların en aza indirilmesi ve mekansal gelişmenin kamu yararı doğrultusunda şekillenmesi konularında ilgili mevzuat gereği tek yetkili meslek alanı olmasına rağmen üniversite baraj puanını geçenlerin şehir ve bölge planlama bölümlerine yerleşebiliyor olması;  mimarlık, inşaat mühendisliği, jeoloji mühendisliği, harita mühendisliği gibi meslek alanlarını doğrudan yönlendiren kararlar alması sebebiyle bu meslek alanlarının icra süreçlerini de olumsuz yönde etkiler duruma gelmiştir.

11. Kalkınma Planı‘nda "meslek icra yetkisi veren yükseköğretim programlarında asgari başarı puanı şartı uygulamasının genişletilmesi" hedefi yer almaktadır. Şehir ve bölge planlama bölümleri için getirilecek olan başarı sırası kriteri daha yetkin şehir ve bölge plancılarının yetişmesine ve buna bağlı olarak ülkemizde daha yaşanabilir ve sağlıklı kentlerin planlanmasına katkı sağlayacaktır. 

Konunun etkin bir şekilde takipçisi olacağımızı ve bu talebimizin YÖK nezdinde sonuçlandırılması için oluşturulan dilekçe ile CİMER* üzerinden başvuru yapılması hususunda tüm üyelerimizden ve öğrenci üyelerimizden destek talep ettiğimizi belirtir, kamuoyuna saygıyla duyururuz. 

TMMOB Şehir Plancıları Odası

 

 

* turkiye.gov.tr adresinden E-Devlet hesabınıza giriş yaptıktan sonra, arama kısmına "CİMER" yazıp seçmeniz ve  açılan ekranda "Uygulamaya Git" butonunu tıklamanız ile CİMER ana sayfasına yönlendirilmiş olacaksınız. E-devlet şifrenizi hatırlamıyorsanız doğrudan cimer.gov.tr sayfasından kimlik bilgileriniz ile de giriş yapabilirsiniz. Açılan CİMER anasayfasında ilk olarak,  başvuru tipini "İSTEK" olarak seçmeniz ve gerekli bilgilerinizi doldurmanız gerekmektedir.  Ardından, ileri butonunu tıklamanız ve açılan yeni sayfada metin kısmına, ekteki örnek metni kopyalayıp yapıştırmanız  ve "ileri" butonunu tıklamanız yeterli olacaktır. Son olarak, ekrandaki metinin hemen altında bulunan kurumlar listesinde "Kamu Kurum ve Kuruluşları" başlığı altında Yükseköğretim Kurumunu seçmeniz ve bir alt kutucuktaki yasal bilgilendirmeyi okuduğunuzu onaylamanız  ve başvuruyu tamamlamanız ile başvuru işleminiz sonuçlanmış olacaktır. Desteğiniz ve katkınız  için çok teşekkür ederiz.