ENGELLİ YURTTAŞLARIMIZIN VE MESLEKTAŞLARIMIZIN HAK MÜCADELESİNİN YANINDAYIZ

Bugün 3 Aralık Dünya Engelliler günü.

Gönül isterdi ki, ülkemiz ve dünyamız yaşamın her alanının, herkes için engelsiz kılındığı, insanın insanca yaşayabileceği günlere kavuşsun.

Ne var ki, mevcut durum bu idealin çok uzağındadır. Gün geçtikçe ağırlaşan ekonomik koşullar, erişilemez kent yapıları, eğitim, sağlık, ulaşım ve istihdam alanlarındaki derin eşitsizlikler engelli yurttaşlarımızın yaşamını her geçen yıl daha da çekilmez kılmaktadır.

Mevcut yasa ve sözleşmeler, çoğu zaman kâğıt üzerinde kalmakta, uygulamada etkili sonuçlar alınamamaktadır.

Engelli yurttaşlarımızın en temel sorunlarından biri olan istihdamda, tablo içler acısıdır. Kamu ve özel sektördeki kota yükümlülükleri yetersizdir.

Nitelikli engelli meslektaşlarımız dahi eğitim aldıkları alanlarda iş bulamamakta, çoğu niteliksiz işlerde çalışmak zorunda kalmaktadır.

Kamuda her yıl en az 20 bin engelli istihdamı sağlanmalı, kota oranı en az %6'ya yükseltilmeli, özel sektördeki istismarın önüne geçilerek gerçek ve anlamlı istihdam teşvik edilmelidir. İşe ulaşım başta olmak üzere çalışma hayatındaki engeller kaldırılmalıdır.

Çalışamayacak durumdaki muhtaç engelli yurttaşlarımızın durumu dayanılmazdır. 2022 sayılı yasa ve 2828 sayılı yasa kapsamındaki ödemeler, aile geliri gibi adaletsiz kriterlerle hesaplanmakta, yetersiz kalmakta ve keyfi kesintilere uğramaktadır. Sosyal devlet ilkesi gereği, bakıma muhtaç her engelli bireyin onurlu bir yaşam sürmesi, bakım verenlerin sosyal güvenlik haklarının güvence altına alınması devletin asli görevidir.

Engellilere yönelik ÖTV muafiyeti gibi haklar, süre ve koşutlar getirilerek neredeyse kullanılmaz hale getirilmiştir. Emeklilik ve sağlık raporu mevzuatında yapılan sık değişikliklerle engellilerin hakları geri alınmaktadır. Kentlerimiz sadece engelliler için değil, yaşlı, hasta, çocuklu aileler için de aşılmaz fiziki engellerle doludur.

Dünya engelliler günü vesilesiyle bir kez daha ifade ediyoruz:

• Engelli hakları, insan hakkıdır. Engelli bireyler, “korunması gereken” değil, haklarının öznesi ve kendi yaşamları üzerinde söz sahibi özerk bireylerdir.
• Tüm mevzuat ve uygulamalar, BM Engelli Hakları Sözleşmesi ruhuna uygun şekilde, ayrımcılığı ortadan kaldıracak, tam katılımı ve erişilebilirliği sağlayacak biçimde acilen revize edilmelidir.
• İstihdamda kota artırımı ve etkin denetim sağlanmalı, kamuda zorunlu ve anlamlı alımlar yapılmalıdır.
• Sosyal yardımlar, birey odaklı, insan onuruna yaraşır seviyeye çıkarılmalı ve aile geliri gibi engelleyici kriterler kaldırılmalıdır.
• Eğitimden sağlığa, ulaşımdan kamusal alana kadar tüm yaşam alanları evrensel tasarım ilkeleriyle erişilebilir kılınmalıdır.
• Engelli mühendis, mimar ve şehir plancısı meslektaşlarımızın mesleklerini icra edebilecekleri erişilebilir işyerleri ve proje alanları sağlanmalıdır.

TMMOB ve bağlı odalar olarak, toplumun tüm kesimleriyle dayanışma içinde, engelli yurttaşlarımızın ve meslektaşlarımızın hak mücadelesinin yanındayız.

Yaşamı herkes için daha onurlu, adil ve özgür kılmak için mesleki bilgimiz ve toplumsal sorumluluğumuzla mücadele etmeye devam edeceğiz.

Emin Koramaz
TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı