İMO: SAMSUN`DA YAŞANAN SEL FACİASI NEDENİYLE TOKİ VE BAKAN BAYRAKTAR`A YANITIMIZDIR!

SAMSUN‘DA YAŞANAN SEL FACİASI NEDENİYLE TOKİ VE BAKAN BAYRAKTAR‘A YANITIMIZDIR!

İnşaat Mühendisleri Odası olarak Samsun ilimizde yaşanan sel felaketinin hemen ardından yapmış olduğumuz ilk açıklamada Samsun Şubemizin ön rapor çalışması için olay yerine intikal ettiğini ifade etmiş 5 Temmuz tarihinde ise söz konusu raporu kamuoyuyla paylaşmıştık. Her iki açıklamamızda da geçmişte yapılmış olan çalışmaların, özellikle de TMMOB Samsun Kent Sempozyumu çıktılarının dikkate alınması durumunda böylesi bir felaketin yaşanmayacağının altını çizmiştik.

Odamızın basında yer alan açıklamalarının ardından Başbakanlık Toplu Konut İdaresinden Samsun Şubemize bir resmi yazı gönderilmiş olup söz konusu yazıda Kuzey Yıldızı Konutlarının bulunduğu bölgenin imar planlarının TOKİ uygulamalarından çok daha önce belediyelerce hazırlandığı, ÇED yönetmeliğinin 17. Maddesi uyarınca kurum tarafından hazırlanan "Proje Tanıtım Dosyası"nın da Samsun Valiliğince onaylandığı" belirtilmiştir.

"Bir sorumlu veya suçlu varsa o biz değiliz" anlamına gelen bu ifadeler, kurumlar arası koordinasyon ve güven ilişkisinin vahim boyutlarını açıkça ortaya koymaktadır.

Ancak burada altı çizilmesi gereken başka bir nokta bulunmaktadır. 24.07.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5793 sayılı Kanunla TOKİ, "gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerde veya valiliklerce toplu konut iskân sahası olarak belirlenen alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki planlar ile imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye" yetkili kılınmıştır. Aynı kanunda TOKİ‘nin bu yetkiyi kullanması durumunda hazırlanan planların ilgili belediye veya valilikçe en geç 3 ay içerisinde aynen veya değiştirilerek onaylanması gerektiği de ifade edilmiştir. Bu anlamda olayın ardından yapılan basın açıklamaları ile şubemize gönderilen resmi yazıda yer alan bilgiler arasında bir çelişki söz konusudur. Zira facianın ardından TOKİ tarafından yapılan basın açıklamasında "...konutların uygulamaları Samsun Büyükşehir Belediyesi‘nin İmar Yönetmeliği ile yürürlükteki plan ve yönetmeliklere uygun olarak yapılmıştır" denilmesine rağmen, Şubemize gönderilen resmi yazıda TOKİ‘nin facianın yaşandığı bölgede söz konusu plan yapma yetkisini kullanmış olduğu görülmektedir. Elbetteki sorunlu bir bölgenin imar ve yapılaşmaya açılması konusunda büyükşehir belediyesi, ilçe belediyesi ve Valilik öncelikli olarak sorumludur, ancak "dar gelirli vatandaşa konut üretme" amacıyla kurulan TOKİ de vatandaşların can ve mal güvenliğinden devlet adına sorumludur. Bu bağlamda TOKİ tarafından imar tadilatı ile "kentsel dönüşüme" açılan bir alanın olası risklerinin ve alınması gerekli önlemlerin kapsamlı bir araştırma ile tespit edilmesi beklenir. Yaşanan facialarda sorumluluğu üstlenmek yerine, bir başka kurum adres gösterildiği müddetçe mevcut eksikliklerin giderilmesi ve yanlışların düzeltilmesi pek mümkün görünmemektedir.

Öte yandan basında, Çevre ve Şehircilik Bakanı Sayın Bayraktar‘ın "kapıcıları bodrumlardan kurtaralım" söylemiyle  "zemin altında yerleşimi yasaklayan bir düzenleme hazırlandığına" dikkat çeken ifadeleri yer almıştır. Sayın Bakan yanlış bilgilendirilmiştir. Zira Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 52. Maddesinin "Kapıcı dairelerinin ve bekçi odalarının ölçü ve niteliklerini" belirleyen 3. Fıkrasının (a) bendinde " Kapıcı dairelerinin ve bekçi odalarının taban döşemesi üst seviyesinin hiçbir yeri tabii zemine (0.50) metreden fazla gömülü olmayacaktır" denilmektedir. Ortalama bir dairenin 3 m yükseklikte olması gerektiği düşünüldüğünde, kapıcı dairelerinin bodrum katına değil giriş katına tekabül edecek şekilde inşa edilmesi gerektiği anlaşılacaktır. Aynı fıkranın b bendinde " Kapıcı daireleri doğrudan ışık ve hava alabilecek şekilde düzenlenecektir" hükmü yer almaktadır. Yönetmelikte son derece açık bir şekilde ortaya konulan bu hususlar, kapıcı dairelerinin yerin altında olamayacağını göstermektedir.

Bazı bölgelerde arazinin eğiminden yararlanarak birden fazla bodrum kat yapılması ve iskâna açılması mümkün olabilmektedir. Ancak TOKİ, coğrafi yapı ve iklim farklılıklarını dikkate almaksızın Türkiye‘nin her yerinde aynı tip konutları inşa etmektedir. Bu durum ise Samsun örneğinde olduğu gibi arazinin düz olduğu yerlerde bodrum katlarının (dolayısıyla da kapıcı dairelerinin) toprak altında kalmasına neden olmaktadır. TOKİ‘nin bölgenin özgün koşullarını dikkate almadığı gibi Yönetmelik hükümlerine de uymadığı görülmektedir.

Son olarak, Bakan Bayraktar basına verdiği demeçte Mert Irmağı ile ilgili meslek odalarından herhangi bir uyarı gelmediğini beyan etmiştir. Benzer şekilde Toplu Konut İdaresi de Samsun Şubemize gönderdiği yazıda uyarıların hangi tarih ve sayılı yazılarla iletildiğini sormaktadır.

Öncelikle ifade etmek isteriz ki, bir kamu kurumunun faaliyetlerine yönelik uyarıları salt kayıtlarına giren tarih/sayılı dilekçeler ile sınırlı olarak algılamasını yadırgıyoruz. Kentsel yenileme, kentsel dönüşüm gibi kent yaşamını doğrudan etkileyen çalışmalar yürüten bir kurumdan, kentin sağlıklı gelişimi için söz söyleyen her kurum ve kuruluşun önerilerini dikkate alması, değerlendirmesi beklenir. Bu bağlamda Meslek Odalarının kamuoyunu doğrudan ilgilendiren konularda düzenlediği bilimsel kongreler ve sempozyumlar, bu etkinliklerin sonuç bildirgeleri ve bildirilerin yer aldığı yayınlar bir uyarı niteliği taşımaktadır. Anılan etkinliklere gerek yerel idarelerin gerekse merkezi idarenin temsilcileri mutlaka davet edilmekte, çıktıları da ilgili kurumlarla paylaşılmaktadır. Nitekim Kasım 2008 Kent Sempozyumunda da bu yapılmıştır.

TMMOB ve bağlı Odalarını "siyaset yapıyorlar" diye yaftalamak yerine, bu kurumların bilgi ve deneyimlerinden faydalanmak, görüş ve önerilerini almak tercih edilirse bu benzeri felaketlerin önüne geçmek mümkün olacaktır.

İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİM KURULU