METEOROLOJİ MO'DAN İZLANDA VOLKAN PATLAMASI ÜZERİNE BASIN AÇIKLAMASI

İZLANDA‘DAKİ VOLKAN PATLAMASI VE KÜL BULUTLARININ ÜLKEMİZİ ETKİLEMESİ

Eyjafjallajökull, İzlanda‘da denizden 1666 metre yüksekliğinde buzullarla kaplı bir yanardağdır. Söz konusu volkan buzul çağından beri aktif durumdadır. Volkan 1821 yılının Aralık ayında faaliyete geçmiş ve aktiviteler Haziran 1822 yılına kadar sürmüştür. En son patlamalar 20 Mart 2010 tarihinde başlamıştır. Patlamalarla birlikte depremler de kaydedilmiştir. 14 Nisan 2010 günü meydana gelen büyük patlama son bir aylık aktivitenin en üst noktası olmuştur.

14 Nisan 2010 günü meydana gelen patlama ile birlikte kül ve gazlar 1666 metre yüksekliğe sahip volkandan çok yüksek sıcaklıkta çıkmıştır. İlk çıkış sıcaklığının çok yüksek olması ve aktivitenin 1666 metrede gerçekleşmesi gaz ve kül partiküllerinin yaklaşık olarak 8000 metreye kadar taşınmasına neden olmuştur. Bu durumun sonucu olarak, gaz ve kül bulutu atmosferde rüzgarların etkisiyle çok uzun mesafelere kadar taşınabilmektedir.

Kül ve diğer partiküller (özellikle 10 mikrondan daha küçük) insan sağlığı bakımından çok önemli rol oynamaktadır. Partiküler maddeler akciğerlerde çok derin bölgelere kadar nüfuz ederek önemli akciğer hastalıklarına neden olabilmektedir. Astım ve bronşit gibi kronik akciğer hastaları zerreciklerden sağlıklı insanlara oranla daha çok etkilenmektedirler. Volkanik zerrelerin yağış dışında kuru bir şekilde çökelmesi söz konusu sağlık sorunlarının önemli ölçüde ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Konu ile ilgili Dünya Sağlık Örgütü‘nün http://www.who.int/mediacentre/news/notes/2010/volcanic_ash_20100416/en/index.html sitesinde açıklamalar yer almaktadır.

Volkan patlamalarında atmosfere bol miktarda su buharı, karbondioksit (C0₂) ve kükürtdioksit (SO₂) salınır. Bununla birlikte, karbonmonoksit (CO) gibi diğer gazlardan da çeşitli miktarlarda salınımlar meydana gelebilir. Kükürtdioksit asit yağmurlarının oluşması bakımından çok önemli bir gazdır. Yanardağ patlamalarından sonra dünyanın çeşitli bölgelerde önemli asit yağmurları meydana gelmiştir.

Kül ve gaz bulutu görüş mesafesi, verebileceği fiziksel zararlar ve iletişimde meydana gelebilecek aksamalardan dolayı hava ulaşımını önemli ölçüde etkilemektedir. Ayrıca bilim insanları uzun vadede dünya ikliminin değişebileceğini de ifade etmektedirler. İzlanda‘da bulunan aktif volkanların geçmiş faaliyetlerinin incelenmesi sonucunda; dünya ikliminin değişimine önemli ölçüde katkı yaptıkları görülmektedir. Rutgers Üniversitesi‘nden Alan Robock son patlamanın iklim değişikliğine etkilerinin zayıf olacağını bildirmiştir. Ancak volkanın tarihine bakıldığında, aktivitesinin uzun sürdüğü görülmektedir. Patlamaların uzun sürmesi durumunda iklim üzerine olan etkileri tartışmalı hale gelecektir. Bu konu oldukça dikkat çekicidir.

ÜLKEMİZİ NE ZAMAN VE NASIL ETKİLEYECEK

Yapılan tahmin ve değerlendirmede volkanik kül bulutunun yer seviyesinden itibaren 6000 metre yüksekliğe kadar oldukça etkili olduğu saptanmıştır. İngiliz Meteoroloji Servisi‘nin Volkan Bilgilendirme Birimi‘nin (Volcanic Ash Advisory from London, http://www.metoffice.gov.uk/aviation/vaac/vaacuk_vag.html) modeller yardımıyla hazırladığı tahmin haritalarına göre ülkemizin 19 Nisan 2010 00 UTC‘den itibaren  kül bulutlarının etkisi altına girmeye başlayacağı görülmektedir. Aynı tarih ve saatten itibaren ülkemizin Balkanlar üzerinden gelen serin ve yağışlı havanın etkisi altında kalacağı görülmektedir. Bu yüzden, kül bulutlarının tam etkisinin gelen sistemin rüzgarının etkisiyle 20 Nisan 2010 tarihinde olacağı beklenmektedir. Bununla birlikte Eumetsat (http://www.eumetsat.int/Home/index.htm) sitesinden uydu fotoğrafları yardımıyla kül bulutu aktivitesi takip edilebilmektedir.

Kül bulutunun Marmara, Batı ve Orta Karadeniz Bölgelerimizde etkili olacağı tahmin edilmektedir. Aynı tarihte ülkemizde yağışların meydana gelmesi söz konusu bulutların olası etkilerini azaltacaktır. Bu etkinin hafif şiddette olması beklenmektedir. Ancak üst seviyelerdeki rüzgarın kül bulutunu daha geniş coğrafyaya dağıtması riski göz önünde bulundurulmalıdır.

Atmosfer koşulları zamanla önemli değişiklikler gösterebilmektedir. 19 Nisan 2010‘dan (bugün) itibaren konu ile ilgili olarak Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü‘nün (http://www.dmi.gov.tr/) yapacağı açıklamalar dikkatle takip edilmeli ve genel halk sağlığının korunması amacıyla gereken önlemler alınmalıdır.

19.04.2010

TMMOB
Meteoroloji Mühendisleri Odası