ONUR KURULLARI EĞİTİM SEMİNERİ

Mehmet Soğancı
TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı
TMMOB Onur Kurulları ve İşleyişi Eğitim Semineri
16 Aralık 2006 Ankara

Değerli bilim insanları
Değerli hukukçular
Değerli arkadaşlar,

TMMOB Onur Kurulları ve İşleyişi Eğitim Seminerimize hoş geldiniz.

Bu çalışma Yüksek Onur Kurulumuzun talebi doğrultusunda yapılmaktadır. Katılımcılarımız da Yüksek Onur Kurulu üyelerimiz, Oda onur Kurulu Üyelerimiz, Odalarımızın Yönetim Kurulu üyelerinden bir arkadaşımız, TMMOB ve Odalarımızın Hukuk Danışmanı avukat arkadaşlarımız ve TMMOB Yönetim Kurulu üyeleri.

Bu seminerde Sayın Doç Dr. Cüneyt Ozansoy (A.Ü. Hukuk Fakültesi) TMMOB‘nin Türkiye idare sisteminde yeri, işlevi, örgütsel yapısı, yetki ve sorumlulukları, Sayın Prof. Dr. Zehreddin Aslan (İ.Ü. Hukuk Fakültesi) Onur Kurullarının hukuksal yapısı ve disiplin soruşturmalarında izlemeleri gereken usul ve esaslar, Sayın Sinan Tunca (HSYK Üyesi) TMMOB ve Odalarda Onur Kurullarının disiplin soruşturmalarında verdikleri kararların yargı yerlerince değerlendirilmesi, Sayın Özcan Çine (Avukat- Barolar Birliği) Meslek kuruluşları yönünden disiplin hükümlerinin önemi ve uygulama zorlukları, meslek disiplinini sağlamada rolü konu başlıklarında sunum yapacaklar ve bizimle görüş alışverişinde bulunacaklar. Günün sonunda da Tartışma bölümünde hep birlikte Yüksek Onur Kurulu ve Oda Onur Kurullarının karşılaştıkları sorunlar ve analizi konusunda görüşme yapacağız. Çalışmamızı da bir kokteylle tamamlayacağız.

Eğitim seminerimizin başında bu çalışmamızın girişi olması anlamında, size örgütümüzle ilgili birkaç hatırlatmada bulunmak istiyorum.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) 7303 sayılı Yasa, 66 ve 85 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerle değişik 6235 sayılı Yasayla 1954 yılında kurulmuştur. 6235 sayılı TMMOB Yasasının kabulünden sonra, 1. Genel Kurul 18-22 Ekim 1954 tarihleri arasında yapılmıştır. Bu Genel Kurulda, TMMOB Tüzüğü kabul edilmiş ve Elektrik M.O., Gemi M.O., Harita ve Kadastro M.O., İnşaat M.O., Kimya M.O., Maden M.O., Makina M.O., Mimarlar O., Orman M.O., Ziraat M.O. larının kurulması kararlaştırılmıştır. Bu Genel Kuruldan sonra, Gemi Makinaları İşletme M.O. (1960), Şehir Plancıları O. (1968), Fizik M.O., Metalurji M.O., Meteoroloji M.O., Petrol M.O. (1970), Jeoloji M.O. (1974), İç Mimarlar O. (1976), Jeofizik M.O. (1986), Çevre M.O. Tekstil M.O. (1992), Peyzaj Mimarları O. (1994), Gıda M.O. (1996) kurulmuştur. Kuruluşunda 10 Odası ve 8.000 üyesi bulunan TMMOB‘nin, 2006 sonunda da Oda sayısı 23‘e, üye sayısı ise 300.000‘e ulaşmıştır.

Bu çalışmamızla ilgili olarak, TMMOB yasasında şunlar da vardır:

Madde 3 - (Değişik: 7303 - 27.5.1959) Birliğin idare uzuvları şunlardır:
a) Birlik Umumi Heyeti;
b) Birlik İdare Heyeti;
c) Yüksek Haysiyet Divanı.

Madde 8 - (Değişik: KHK/66 - 19.4.1983) Yüksek Haysiyet Divanı; Birlik umumi heyetince delegeler arasından gizli oyla seçilen beş asil üyeden kurulur. Ayrıca beş yedek üye de seçilir.

Madde 9 - Yüksek Haysiyet Divanına seçilen asıl ve yedek azanın müddeti iki yıldır. Müddeti dolanlar yeniden seçilebilir.

Madde 10 - Yüksek Haysiyet Divanı mürettep adedi ile içtima eder ve ekseriyetle karar verir. Yüksek Haysiyet Divanı Oda Haysiyet Divanı kararı ile vaki itirazları evrak üzerinden tetkik ve esbabı mucibe beyanı ile tasdik eder veya bozar ve dosyayı alakalı odaya iade eder. Oda Haysiyet Divanı, kararında ısrar ettiği takdirde nihai karar Yüksek Haysiyet Divanına aittir.

2 Aralık 2002 tarih ve 24954 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren, 12.09.2004 tarihli ve 25581 sayılı Resmi Gazete‘de değişiklikleri yayınlanan TMMOB Ana Yönetmeliği‘nde şunlar da bulunmaktadır.

Madde 4: Birliğin karar, yürütme ve danışma organları şunlardır.

a) Birlik Genel Kurulu,
b) Birlik Yönetim Kurulu,
c) Yüksek Onur Kurulu,
d) Birlik Denetleme Kurulu,
e) Birlik Danışma Kurulu.

Madde 33 - Türkiye‘de mühendislik ve mimarlık meslekleri mensupları mesleklerinin icrasını iktiza ettiren işlerle meşgul olabilmeleri ve meslekî tedrisat yapabilmeleri için ihtisasına uygun bir odaya kaydolmak ve azalık vasfını muhafaza etmek mecburiyetindedirler. Kamu Kurumu ve Kuruluşları ile iktisadî Devlet Teşekkülleri ve Kamu iktisadî Kuruluşlarında asli ve sürekli olarak çalışan mühendislik ve mimarlık meslekleri mensuplarının "meslek ve ihtisaslarıyla ilgili odaya girmeleri isteklerine bağlıdır. Ancak bunlar, görevlerinin gereği olan işleri yaparken, mesleki bakımdan, Odaya kayıtlı meslektaşlarının yetkileriyle haklarına sahip ve onların ödevleriyle yükümlüdürler. Bu konuda Türk, Silâhlı Kuvvetleri mensupları ile ilgili hükümler saklıdır.

Madde 34: Yüksek Onur Kurulu, Odaların gösterecekleri birer aday arasından, Birlik Genel Kurulunca seçilecek beş asıl, beş yedek üyeden oluşur. Yüksek Onur Kurulunun kuruluşu ve çalışma şekli Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Disiplin Yönetmeliği ile belirlenir.

Ayrıca Yüksek Onur Kurulu Başkanlığı ve Raportörlüğü Madde 35’de, Yüksek Onur Kuruluna Yedek Üyelerin Çağrılması Madde 36’da, Yüksek Onur Kurulu Üyelerinin Çekilme Koşulları Madde 37’de, Yüksek Onur Kurulunun Toplanması Madde 38’de, Yüksek Onur Kurulunun Çalışma Şekli Madde 39’da, Yüksek Onur Kurulu Giderleri Madde 40’da tanımlanmıştır.

Madde 41: Yüksek Onur Kurulunun görev ve yetkileri şunlardır:

a) Oda Onur Kurulunca verilen ve ilgililerce itiraz olunmayan kararlardan onayı gerekenleri incelemek; gerekçe göstererek uygun olanları onaylamak, olmayanları bozmak
. b) Oda Onur Kurulları kararlarına yapılan itirazları inceleyerek, karara bağlamak.
c) Oda Onur Kurullarının Yüksek Onur Kurulunca bozulan kararlarında direnmeleri durumunda, 3 (üç) ay içinde son kararı vermek. d) Birlik Genel Kurulunun seçimle ilgili toplantılarına katılmayan delegelerin durumlarını incelemek; geçerli mazereti olmayan delegeler hakkında gerekli işlemleri yapmak.
e) Bayındırlık ve İskan Bakanlığının gerekli görmesi durumunda toplanarak, istenilen konuyu incelemek ve karara bağlamak.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Disiplin Yönetmeliği 10 Temmuz 2002 tarihli ve 24811 sayılı Resmi Gazete‘de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 09 Aralık 2004 tarihli ve 25665 sayılı Resmi Gazete‘de değişiklikler yayınlanmıştır. 25-28 Mayıs 2006 tarihli 39.Genel Kurulda ek madde ile yapılan değişiklik, 01 Temmuz 2006 tarihli ve 26215 sayılı Resmi Gazete‘de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu yönetmelikte şu hususlar da bulunmaktadır.

Kapsam Madde 2- Bu Yönetmelik; Türkiye sınırları içinde mesleki etkinlikte bulunan mühendis ve mimarları kapsar. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı Odalara üye olup ta yurtdışında mesleki etkinlik gösteren ve Türkiye‘de bulunan yabancı uyruklu üyeler de bu Yönetmelik kapsamındadırlar. 6235 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi uyarınca Oda üyesi olmak zorunda olmayan meslek mensupları da Odaya kayıtlı meslek mensuplarının ödevleriyle yükümlü olduklarından, bir olay nedeniyle bağlı bulundukları kamu kurumlarınca disiplin soruşturması açılıp açılmaması ya da disiplin cezası alıp almaması bu Yönetmeliğe göre işlem yapılmasını engellemez. Bu durumda ilgiliye ve ilgilinin çalıştığı kuruluşun en üst amirine, Odaya kayıtlı üyelerin tabi olacağı işlem ve alabileceği cezalar bildirilir.

Disiplin Cezaları ile İlgili Genel İlkeler Madde 3- Disiplin cezaları, meslek mensuplarının Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanununa, Tüzüğüne ya da Ana Yönetmeliğine, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Genel Kurul kararlarına, ilgili Odanın Tüzüğüne ya da Ana Yönetmeliğine, Genel Kurul kararlarına ya da Yönetmeliklerine aykırı hareketleri görülenlere, meslekle ilgili işlerde gerek kasten gerekse ihmal göstermek suretiyle maddi ya da manevi zarara neden olan, akdettiği sözleşmelere uymayan, meslek şeref ve haysiyeti ile bağdaşmayan hareketleri saptananlara verilir. Suçların ve cezaların açık olması esastır. Hiç kimse aynı olaydan ötürü ikinci kez cezalandırılamaz. Hakkında kovuşturma açılmış kişi, yöneltilen suçtan dolayı karar kesinleşene kadar Onur Kuruluna sevkedilmiş olmaktan ötürü suçlanamaz ve mesleğini uygulama konusunda herhangi bir kısıtlamaya tabi tutulamaz.

TMMOB Yasası‘nda Birliğin Amaçları arasında şunlar da bulunmaktadır.

- Günün gerek ve koşullarına ve mevcut olanaklara göre, yasa ve tüzük hükümleri içinde kalmak üzere, mühendis ve mimarları meslek kollarına ayırmak, meslek ve çalışma konuları aynı ya da birbirine yakın bulunan mühendis ve mimarlık grubu için Odalar kurmak.

- Mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının ortak gereksinmelerini karşılamak, mesleki etkinlikleri kolaylaştırmak, mesleğin genel yararlara uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere, meslek disiplinini ve ahlakını korumak; kamunun ve ülkenin çıkarlarının korunmasında, yurdun doğal kaynaklarının bulunmasında, korunmasında ve işletilmesinde, çevre ve tarihi değerlerin ve kültürel mirasın korunmasında, tarımsal ve sınai üretimin artırılmasında, ülkenin sanatsal ve teknik kalkınmasında gerekli gördüğü tüm girişim ve etkinliklerde bulunmak.

- Meslek ve çıkarları ile ilgili işlerde, resmi makamlar ve öteki kuruluşlar ile işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve önerilerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı, normları, bilimsel şartnameler, tip sözleşmeler ve bunlar gibi bütün bilimsel evrakı incelemek ve bunların değiştirilmesi, geliştirilmesi, ya da yeniden konulması yolunda önerilerde bulunmak.

1973-1980 yılları arasında TMMOB Başkanlığında bulunan Sevgili Başkanımız Teoman Öztürk, arkadaşları adına Birliğin yol haritasını şu sözlerle tanımlamıştı: “Yüreğimizdeki insan sevgisini ve yurtseverliği, baskı ve zulüm yöntemlerinin söküp atamayacağının bilinci içinde, bilimi ve tekniği emperyalizmin ve sömürgenlerin değil, emekçi halkımızın hizmetine sunmak için, her çabayı güçlendirerek sürdürme yolunda inançlı ve kararlıyız.”

2003 yılında gerçekleşen Mühendislik Mimarlık Kurultayının Örgüt Misyonu başlıklı Kararlarında TMMOB’nin Temel İlkeleri’nde şunlar vardı:

TMMOB ve bağlı Odaları; Mesleki demokratik kitle örgütüdür. Demokrat ve yurtsever karakterdedir. Emekten ve halktan yanadır. Anti-emperyalisttir, "Yeni Dünya Düzeni" teorilerinin, ırkçılığın ve gericiliğin karşısındadır. Siyasetin dar anlamının aşar, yaşamın her olayını siyasetle ilişkili görür. Barıştan yanadır. İnsan hakları ihlallerine karşıdır, insanlık onurunun korunmasından yanadır. Örgütsel bağımsızlığını her koşulda korur, gücünü sadece üyesinden ve bilimsel çalışmalardan alır. Meslek ve meslektaş sorunlarının, ülkenin ve halkın sorunlarından ayrılamayacağını kabul eder. Politikanın oluşturulmasında ve uygulanmasında demokratik merkeziyetçi yöntemleri uygular. Karar alma süreçlerinde demokratik ve katılımcıdır. Bağlı Odaları ile birlikte, mühendis ve mimarların meslek alanlarını düzenler, üyesinin ve halkın çıkarlarını korur. Sanayileşme ve demokratikleşme alanlarında durum tespitleri yapar, politikalar ve çözüm önerileri üretir. Ülkenin demokratikleşmesi için çaba sarf eder. Kamuoyu oluşturmaya yönelik çalışmalar içinde tartışmasız yer alır. Demokratik Kitle Örgütleri ve sivil toplum örgütleri ile ilkeli ve demokratik işbirliği içerisindedir.

Kısaca örgütümüzle ve bu günkü konumuzla ilgili olan anımsatmalarım bunlar. Diliyorum, bu günün sonunda daha demokratik, daha işlevsel, daha etkin bir TMMOB örgütlülüğü için önemli birikimler sağlamış oluruz.

Ben öncelikle sunum yapacak bilim insanlarına ve hukukçularımıza örgütümüz adına teşekkür ediyorum. Siz Yüksek Onur Kurulu ve Oda Onur Kurulu üyelerimize bu etkinlikte Yönetim Kurulumuz ile birlikte olduğunuz için teşekkür ediyorum. TMMOB’nin ve Odalarımızın Hukuk danışmanlarına, örgütümüzün avukatlarına bu günlerini bizimle paylaştıkları için teşekkür ediyorum.

TMMOB Hukuk Birimine, Hukuk Danışmanımız Avukat Nurten Çağlar Yakış’a, TMMOB çalışanlarına bu günü hazırladıkları için Yönetim Kurulumuz adına teşekkür ediyorum.