ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI'NA ŞANTİYE ŞEFLİĞİ ÜZERİNE YAZI GÖNDERİLDİ

T.C.
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü‘ne
ANKARA

Konu: Şantiye Şefliği hk.

İlgi: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü‘nün 5 Mart 2012 tarih ve B.09.0.MHG.0.11.00.00.335.05.02/451 sayılı yazınız.

İlgi yazı ile Eskişehir Ticaret Odası İnşaat ve Taahhüt İşleri Meslek Komitesi‘nin Bakanlığa göndermiş olduğu yazı ve içeriğindeki "Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik" hakkındaki görüş ve önerileri tarafımıza iletilmekte ve Bakanlıkça yapılan düzenlemeler esnasında söz konusu yazının da dikkate alınacağı ifade edilerek; yıllık olarak düzenlenen yapı ruhsatı sayısı ve buna bağlı olarak yapı büyüklükleri  ile şantiye şefliğini üstlenebilecek teknik eleman sayısı arasında bir değerlendirme yapılabilmesi için, Birliğimizce bir çalışma yapılarak,  görüş ve değerlendirmelerimizle birlikte Bakanlığa iletilmesi talep edilmektedir.

Eskişehir Ticaret Odası İnşaat ve Taahhüt İşleri Meslek Komitesi; Eskişehir ilinde 2011 yılında düzenlenen yapı ruhsatı sayısı ve faaliyette bulunan Meslek Odalarının üye sayıları üzerinden bir takım çıkarımlarla ildeki mühendis ve mimar sayısının üstlenilmesi gereken şantiye şefliği sayısına yeterli gelmeyeceğini iddia etmekte ve bu iddia üzerinden "Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik"in 5 ve 13. maddeleri ile hükme bağlanan yapı adedi ve yapı alanı sınırlamalarının kaldırılmasını, şantiye şefliği hizmetinin tekniker ve teknik öğretmenlerce yapılabilmesini, 1.000 m²‘nin altındaki yapılarda ise şantiye şefi zorunluluğunun tamamen kaldırılmasını talep etmektedir.

Şantiye şefi, en genel tanımıyla yapım işini üstlenen yapı müteahhidinin meslek mensubu olmaması halinde yapım işlerini yapı müteahhidi adına yöneterek uygulayan meslek erbabıdır. Ülkemizdeki yapı stokunun durumuna ilişkin tespit ve değerlendirmelerde en önemli sorunun yapım sürecinin sağlıklı işletilememesi ve denetlenememesi olduğu değerlendirilmektedir. Ülkemizde her yıl il bazında alınan yapı ruhsatları incelendiğinde yaklaşık %70‘inin 3. Sınıf yapılar olduğu ve büyük bir çoğunluğunun ise 1.000-1.500 m² toplam inşaat alanına sahip olduğu görülmektedir. Hal böyleyken toplam inşaat alanı 1.000 m²‘nin altında olan yapılarda şantiye şefi zorunluluğu kaldırılsın demek imalat süreci geçmişte olduğu gibi bugün de kendi haline bırakılsın demektir ki, TMMOB ve Birliğimize bağlı ilgili Odalar olarak böylesi bir öneriyi kabul etmemiz mümkün değildir.

Eskişehir Ticaret Odası bir yandan mühendis, mimar sayısının yetersizliğinden bahisle tekniker ve teknik öğretmenlerin de şantiye şefi olabilmesini önerirken diğer yandan şantiye şefliği hizmetleri için getirilen yapı alanı ve yapı adedi sınırlarının kaldırılmasını önermektedir. Yapı alanı ve adedine ilişkin sınırlamanın kaldırılması halinde, ifade edilen mühendis mimar sayısının yetersizliğinin ortadan kalkacağı açıktır.

Benzer şekilde, bir taraftan inşaat mühendisliği meslek disiplini dışında kalan mühendislik disiplinlerinin şantiye şefliği yapması eleştirilirken, diğer taraftan tekniker ve teknik öğretmenlerin şantiye şefliği hizmetlerini vermesi gerektiğini savunmak önerilerin ciddiyetinin sorgulanmasına neden olmaktadır.

Bu bağlamda Eskişehir Ticaret Odası‘nın mesleki bilimsel bir altyapıya dayanmayan çözüm önerilerini palyatif bulduğumuzu üzülerek ifade etmek isteriz. Öte yandan TMMOB olarak her platformda dile getirdiğimiz bir hususu burada bir kez daha ifade etmekte yarar görüyoruz.

Şantiye şefliği hizmeti;  Yapım yönetimi veya mühendislik,  mimarlık hizmeti gerektiren herhangi bir imalatın plan, proje, resim ve hesaplarına, fen ve sanat kurallarına, işçi sağlığı ve iş güvenliği esaslarına, genel şantiye organizasyonu işlerine dair teknik mevzuata uygun olarak yürütülmesi ve denetlenmesi işidir. Bu anlamda Şantiye şefliği bir mühendislik ve mimarlık görevi olup, bu görevin teknik öğretmenlere ve teknikerlere yaptırılmasının düşünülmesi mimarlık mühendislik alanına müdahale niteliğinde olup uzmanlık ayrımına aykırıdır.

Ancak ihtiyaç duyulması halinde; yapım işinin niteliğine bağlı olarak, şantiye organizasyonunun tamamından sorumlu olan şantiye şefi mimar ya da mühendislerin sevk ve idaresi altında yardımcı teknik eleman olarak çalışacak tekniker ve teknik öğretmenlerin istihdam edilmesi doğaldır.

Birliğimize bağlı ilgili Odalarımızca, Eskişehir ilimiz de olmak üzere ülke genelinde mühendis ve mimar sayıları ile ilgili yapılan çalışma ekte bilgilerinize sunulmuştur. Bu çalışmadan da görülebileceği üzere ülke genelinde mühendis ve mimar sayısı, üstlenilecek şantiye şefliği sayısını ve hatta oldukça fazlasını rahatlıkla karşılayabilecek düzeydedir.

İlgi yazı ekinde yer alan Eskişehir Ticaret Odası yazısında belirtilen 2011 yılına ait yapı ruhsatı adetleri ile tarafımızca düzenlenen sicil durum belgesi adetleri ile kontrol edilen yapı ruhsatı adedi arasında tutarsızlık olduğu görülünce; konu hakkında 8 Mart 2012 tarihinde ilgili idarelerin yetkilileri ile Mimarlar Odası Eskişehir Şubesi ve İnşaat Mühendisleri Odası Eskişehir Şubesi yöneticilerinin yapmış olduğu toplantılar sonucunda; idarelerce yapı ruhsatları sayılarının parsele esas değil, blok sayısına esas verilmiş olduğu anlaşılmaktadır. Oysa tarafımızca düzenlenen sicil durum belgeleri, mevzuat hükümleri göz önünde bulundurularak, parsel ve üye sicil bazlı olduğundan, sağlıklı ve güvenilir bilgileri sayısal olarak da içerdiği açıktır.

Söz konusu yakınmaların dile getirildiği Eskişehir İli özelinde bir örnekleme yapılacak olursa; 2011 yılında düzenlenen yapı projesine ait sicil durum belgesi sayısı 2.753 ve yapı alanı da 2.872.417,70 m²‘dir. 2011 yılı itibariyle Eskişehir ilinde şantiye şefliği üstlenebilecek toplam mimar - mühendis sayısı ise 999 olup; mevcut durumda ortalama 3 şantiye şefliği mimar ve mühendislerce üstlenilebilecek durumdadır. Ayrıca, 2011 yılı itibariyle, her bir mimar ve mühendisin 5‘er adet sorumluluk üstlendiği varsayılsa, toplam 4.995 adet yapım işinin şantiye şefliğinin Eskişehir ilinde bulunan mimar ve mühendisler tarafından üstlenilmesi mümkündür.

Yukarıdaki örneklemeden ve ekli çalışmadan da anlaşılacağı üzere; tüm Türkiye‘de gerçekleştirilecek olan yapım işlerine yönelik şantiye şefliği hizmetlerinin mimar ve mühendislerce üstlenilmesinde; mevzuatta belirtilen adet ve alan sınırlandırmaları açısından bir sorun bulunmamakta tam aksine çok daha fazlasını karşılayabilecek mimar ve mühendis kapasitesine sahip olunduğu açıkça görülmektedir. TUİK tarafından 1 Mart 2012 tarihinde yayımlanan yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerine ilişkin istatistik verileri dikkate alındığında 2011 yılında idareler tarafından düzenlenen yapı ruhsatı sayısı 100.327, toplam alan 123.639.732 m²‘dir. Bu tarih itibariyle tüm Türkiye‘de şantiye şefliği üstlenebilecek toplam mimar - mühendis sayısı da 81.260 olup, bu miktarları rahatlıkla karşılayabilecek düzeydedir.

Ayrıca, Eskişehir Ticaret Odasının söz konusu yazısında açıkça ifade edilmemekle birlikte, mühendis ve mimarlar tarafından yürütülecek şantiye şefliği hizmetlerinin inşaat maliyetlerini yükselteceği kaygısının taşındığı anlaşılmaktadır. Oysa inşaat maliyetleri içerisinde, şantiye şefliği hizmetine ayrılan payın önemsenmeyecek kadar az olduğu malum olup, nitelikli mühendislik-mimarlık  hizmeti alınmak isteniyorsa, bedelinin ödenmesi de kaçınılmazdır.

Diğer taraftan, Bakanlıkça da çok doğru olarak dile getirildiği gibi; topraklarının % 98‘i çeşitli derecelerde deprem kuşağında olan ve nüfusunun da % 96‘sı bu alanlarda yaşayan ülkemizde; sağlıklı, güvenli, afetlere dayanıklı ve sürdürülebilir yaşam çevrelerinin oluşturulması amacıyla gerçekleştirilecek olan bir yapı üretim ve  denetim sürecinde; yapım yönetimi veya mühendislik, mimarlık hizmeti gerektiren herhangi bir imalatın; plan, proje, resim ve hesaplarına, fen ve sanat kurallarına, işçi sağlığı ve iş güvenliği esaslarına, genel şantiye organizasyonu işlerine dair teknik mevzuata uygun olarak yürütülmesi ve denetlenmesi esasında verilecek olan mimarlık - mühendislik hizmeti karşılığı olan önemsenmemesi gereken böylesi maliyetlerin; yapı üretim sürecinin vazgeçilmez bir parçası olan şantiye şefliğine konu edilmesi çok da anlaşılabilir değildir.

"Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik"in şantiye şefliği hizmetlerini düzenleyen hükümleri 01.01.2012 tarihinde yürürlüğe girmiş olup henüz çok yenidir. Bu anlamda uygulama sürecinde bazı sorunlarla karşılaşılması da mümkündür.

Ancak bu sorunları gerçekliğe dayanmayan bilgilerle, bilinçli ya da bilinçsiz olarak gereğinden fazla büyüterek; yapılmak istenen alan düzenleme çalışmalarını tamamen yok etmeye çalışmak yerine "sistemin nasıl daha sağlıklı işletilebileceği" sorusuna yanıt aramak daha anlamlı olacaktır.

Bakanlığınızın şantiye şefliği alanına yönelik düzenlemelerinde, gerçekçi olmayan yaklaşımlarla üretilen öneriler yerine bilimsel verilerle oluşturulacak çalışmaları gündemine alacağına olan inancımızla, TMMOB ve ilgili bağlı Odalarımız olarak yapılacak çalışmalarda her zaman aktif rol alabileceğimizi bilgilerinize sunarız.

Saygılarımızla,

N.Hakan GENÇ
Genel Sekreter